Republic of Biak-na-Bato
Ang Republika ng Biak-na-Bato , opisyal na tinutukoy ng saligang batas nito bilang ang Republik ng Filipinas ay ang kauna-unahang republikang naitatag sa Pilipinas ng manghihimagsik na si Emilio Aguinaldo at ang kanyang mga kapwa kasapi sa Katipunan. Sa kabila ng tagumpay nito gata ng pagkakatatag ng kauna-unahang Saligang Batas ng Pilipinas, ang republika ay nagtagal lamang ng ilang buwan. Isang kasunduang pangkapayapaan ang nilagdaan ni Aguinaldo (sa pagitan ng mga Katipunero at sa Kastilang Gobernador HeneralFernando Primo de Rivera) ang nagtapos ng republika at pinatapon si Emilio Aguinaldo sa Hong Kong.
PAMAHALAAN
Ang saligang batas ng Republika ng Biak-na-Bato ay isinulat ni Felix Ferrer at Isabelo Archero na kumopya sa Kubanong Saligang Batas ng Jimaguayú na haslos magkakamukha ang mga salita. Ito ay nakapagbigay-daan sa pagkakabuo ngKonsehong Supremo na itinatag noong Nobyemre 2, 1897 na ang mga kasunod ay mga namumuno ay hinalal:
| Panunungkulan | Pangalan |
|---|---|
| Pangulo | Emilio Aguinaldo |
| Ikalawang-pangulo | Mariano Trías |
| Kalihim ng Banyagang Kapakanan | Antonio Montenegro |
| Kalihim sa Pandirigma | Emiliano Riego de Dios |
| Kalihim sa Panloob | Isabelo Artacho |
| Kalihim sa Pananalapi | Baldomero Aguinaldo |
Emilio Aguinaldo:
Si Emilio Aguinaldo y Famy (Marso 22, 1869–Pebrero 6, 1964) ay isang Pilipinong heneral, pulitiko at pinuno ng kalayaan, ay ang unang Pangulo ng Republika ng Pilipinas (Enero 20, 1899–Abril 1, 1901). Isa siyang bayaning nakibaka para sa kasarinlan ng Pilipinas. Pinamunuan niya ang isang bigong pag-aalsa laban sa Espanya noong 1896. Makaraang magapi ng Estados Unidos ang Espanya noong1898, ipinahayag niya ang kalayaan ng Pilipinas at umupo bilang unang pangulo ng Pilipinas noong Hunyo 1899. Malakas ang kaniyang loob subalit nilarawang baguhan sapagkat naniwalang tatangkilin ng Estados Unidos ang kaniyang hangarin. Nang maging ganap at lantad ang mga hangarin ng Estados Unidos hinggil sa Pilipinas, muli niyang pinamunuan ang isang pag-aaklas mula 1899 hanggang 1901. Nadakip siya sa bandang huli ng mga Amerikano noong Marso 1901, makaraang makipaglaban sa loob ng dalawang taon. Nanumpa siya ng katapatan sa Estados Unidos subalit nagsuot ng isang itim na bow tie hanggang sa tuluyang nakamit ng Pilipinas ang kalayaan noong 1946. Tumakbo siya bilang pangulo noong 1935 ngunit nagapi sa halalan ni Manuel Quezon. Sa mga huling panahon ng kaniyang buhay, nagsilbi siya sa Konseho ng Estado ng Pilipinas.
Mariano Trías:
Si Mariano Trías y Closas (Oktubre 12 1868 – Pebrero 22, 1914) ay itinuturing bilang de facto Pangalawang Pangulo ng Pilipinas para sa rebolusyonaryong pamahalaan na inilunsad sa Kumbensyong Tejeros - isang kapulungan ng mga pinunong rebolusyonaryo sa Pilipinas na naghalal ng mga opisyal ng kilusang manghihimagsik laban sa gobyernong kolonyal ng Espanya. Nang magkawatak-watak ang asambleya, isang pagkakasundong tinatawag na Kasunduan ng Biyak na Bato ang nilagdaan ng grupo at kumilala rin sa mga nahalal ng mga opisyal; si Trias ang pangalawang pangulo ni Emilio Aguinaldo, ang tinuturing na unang Pangulo ng Pilipinas. Sa promulgasyon ng Konstitusyong Malolos sa pamamagitan ng Kumbensyong Malolos, isinilang ang Unang Republika ng Pilipinas. Sa ilalim ng administrayong Aguinaldong ito, nanilbihan si Trias sa gabinete ng Ministro ng Digmaan at Pananalapi.
Ikinasal si Trias kay María Concepción Ferrer, at nagkaroon sila ng walong mga anak.
Emiliano Riego de Dios:
Emiliano saw his first light in Maragondon, Cavite on September 7, 1864. His parents were Sotero Riego de Dios and Jorja Loyola. He studied first in Maragondon then went t Manila and finished hjis “segunda enseñanza” At Colegio de San Juan de Letran. He studied at Ateneo Municipal. He did not finish his studied in order to help in their farm. Before the himagsikan, he became gobernadorcillo (capitan municipal) of Maragondon. He, with his brothers Vicente and Mariano became known as Katipuneros of Maragondon. He joined the Katipunan on July 21, 1896.
One of his major roles is to collect financial assistance for the himagsikan from the towns of Maragondon, Bailen (now Gen. Aguinaldo), Ternate and Magallanes. When the Spaniards ruled Silang, Emiliano was assigned to free them from the enemies. During the himagsikan, he was elected as “Ministro de Fomento” of Magdiwang and “Kalihim Digma” at the Tejeros Convention. Emiliano was formerly against the Fact of Biak na Bato, but to avoid the shedding of blood, he recognized it. He helped in the surrendering of arms in Maragondon led by the Spanish General Tejero. During the second phase of the revolution, Emiliano was chosen as gobernador politico military of the province of Cavite.
He was given the rank of Major General. After finishing his term as governor, he was assigned to lead the attack on Bicol. Aniano del Rosario and Pedro Aguinaldo were with him in the company. On November 1898, he was chosen as the vice president of the Diplomatic Commission of Felipe Agoncillo. Their mission was to make the world recognized the Philippine Independence. During the Philippine-American war, Emiliano with Isidro de los Santos led the Filipinos in Hongkong. After the war, he worked as overall secretary of the Veteranos de la Revolucion. He died on February 4, 1926.
Isabelo Artacho:
Si Isabelo Artacho (19 Nobyembre 1859 – 1910) ay isang manananggol at rebolusyonaryo noong panahon ng Espanyol sa Filipinas.
Baldomero Aguinaldo:
Si Baldomero Aguinaldo (ika-27 ng Pebrero 1869—ika-4 ng Pebrero 1915) ay isang pinuno ng Himagsikang Pilipino. Isa siyang pinsan ni Emilio Aguinaldo at great grandfather ni Cesar Virata, dating Punong Ministro ng Pilipinas.
Kasaysayan
Ang naunang kaisipan ng republika ay nagsimula noong huling bahagi ng Himagsikang Pilipino na si Emilio Aguinaldo, pinuno ng Katipunan, ay napalibutan ng mga hukbong Kastila sa kanyang moog sa Talisay, Batangas. Nakalabas si Aguinaldo mula sa mga kurdong Kastila at nagsama ng 500 katao at tumuloy sa Biak-na-Bató, isang masukal na lugar sa tatluhang hangganan ng mga bayan ng San Miguel, San Ildefonso at Doña Remedios sa Bulacan. Sa bilatang pagkadating ni Aguinaldo sa lugar ay umabot ang mga tao ng mga lalawigang Iloko, Nueva Ecija, [[Pangasinan], Tarlac at Zambales ay nagpabago ng kanilang mga hukbong lakas-pandigma.
Hindi mapatanggap ang mga maghihimagsik na sumuko sa digmaan, si Goberndor-Heneral Primo de Rivera ay nagpalabas ng isang utos noong Hulyo 2, 1897 na nagbabawal sa mga naninirahan na huwag umalis sa kanilang mga pamayanan at bayan. Kabaligtaran sa mga hinahangad ng pamahalaang Kastila, nagpatuloy pa rin sa pakikidigma. Sa loob ng ilang araw, sila Aguinaldo at ang kanyang mga tagasunod ay nagtatag ng isang Republika. Nagpahayag si Aguinaldo ng pagpapahayag ng kanyang taguan sa Biak-na-Bato na pinamagatang "Para sa mga Matatapang na Anak ng Pilipinas", na isinulat niya ang kanyang mga panghimagsikang kagustuhan bilang:
- ang pagpapatanggal ng mga Prayle at ang pagbabalik sa mga Pilipino ang mga lupain na dapat talaga ay para sa kanila;
- pagkakaroon ng kinatawan sa Kastilang Cortes;
- kalayaan ng mga mamamahayag at pagpapalaganap ng iba't-ibang mga sektang relihiyon;
- kaparehas na pagturing at pagsuwelso sa mga sibil na aliping mga Peninsular at Insulares;
- pagtanggal sa kapangyarihan ng pamahalaan sa pagtanggal ng mga mamamayang sibil;
- legal na pagkakapantay-pantay ng lahat ng katauhan.
Noong Nobyemre 1, 1897, ang itinatadhana na saligang batas para sa Republika ng Biak-na-Bato ay nilagdaan. Ang panimula ng saligang batas ay naglalaman ng pahayag na ang
Ang pagkakahiwalay ng pilipinas mula sa monarkiyang Kastila at ang pagkabuo nito sa pagiging isang malayang bansa na may sariling pamhalaan nito ay tinatawag na Republikang Pilipino ay ang dulong minimithi ng Himagsikan sa nagaganap na digmaan na nagsimula noong ika-24 ng Agosto, 1896; at samakatuwid sa pangalan nito at sa kapangyarihan ng Lahing Pilipino ay nagpapahayag ng buong tiwala ang kanilang mga kagustuhan at hangarin, kami, mga kinatawan ng Huimagsikan, sa isang pagpupulong sa Biac-naBato, Nobyembre Una 1897 ay tumatanggap sa pagpapasabatas ng mga sumusunod na artikulo para sa Saligang Batas ng Estado.
